Chế độ bảo hiểm xã hội một lần cho người lao động nước ngoài
2023/05/19
- Nguyen Thi My Ngoc
Chế độ bảo hiểm xã hội một lần cho người lao động nước ngoài
Mở đầu
BHXH một lần là chế độ thanh toán một khoản tiền nhất định cho người lao động đã tham gia đóng BHXH nhưng không có nhu cầu tiếp tục tham gia BHXH hoặc không đủ điều kiện hưởng lương hưu. Theo đó, chế độ này cũng áp dụng cho cả NLĐNN. Vì vậy, thông qua bài viết này, tác giả sẽ cung cấp một số quy định về điều kiện hưởng, mức hưởng, hồ sơ và thủ tục để được hưởng và một số điểm cần lưu ý về chế độ BHXH một lần cho NLĐNN để NLĐNN có thể biết được quyền lợi cho chính bản thân mình cũng như các doanh nghiệp có thể nắm bắt quy định nhằm hỗ trợ NLĐNN trong quá trình làm việc tại Việt Nam đến khi thôi việc.
- Điều kiện để người nước ngoài được hưởng chế độ BHXH một lần:
Người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam có thể yêu cầu được hưởng BHXH một lần khi đáp ứng đủ 02 điều kiện sau:
Một là, người lao động nước ngoài thuộc phải đối tượng tham gia và đã tham gia BHXH bắt buộc tại Việt Nam. Cụ thể, NLĐNN phải tham gia BHXH tại Việt Nam nếu đáp ứng đủ 4 vấn đề sau (i) phải có giấy phép lao động; (ii) có hợp đồng lao động xác định thời hạn từ đủ một năm trở lên với người sử dụng lao động tại Việt Nam; (iii) Chưa đủ tuổi nghỉ hưu, theo đó, năm 2023, tuổi hưu của NLĐ nam là 60 tuổi 9 tháng và NLĐ nữ là 56 tuổi; và (iv) Không thuộc diện Di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp.[1]
Theo đó, có thể thấy, nếu NLĐNN mà GPLĐ/xác nhận miễn cấp GPLĐ có ghi nhận hình thức làm việc tại Việt Nam là “Di chuyển trong nội bộ doanh nghiệp” thì sẽ không thuộc đối tượng tham gia BHXH và đương nhiên không thuộc đối tượng được hưởng BHXH 1 lần từ cơ quan BHXH Việt Nam.
Hai là, người lao động nước ngoài thuộc một trong các trường hợp sau:
- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.
- Đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng (ví dụ như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế).
- Đủ điều kiện hưởng lương hưu nhưng không tiếp tục cư trú tại Việt Nam.
- Chấm dứt hợp đồng lao động hoặc giấy phép lao động hết hiệu lực mà không được gia hạn.[2]
Trong đó, trường hợp (i) và (iv) là hai trường hợp phổ biến, thường gặp tại Việt Nam. Các ví dụ điển hình như người lao động nước ngoài thôi việc tại Công ty tại Việt Nam vì hết nhiệm kỳ được bổ nhiệm bởi công ty mẹ và về nước; người lao động nước ngoài đơn phương/ thỏa thuận chấm dứt hợp đồng lao động với công ty hoặc giấy phép lao động của người lao động nước ngoài hết hiệu lực mà không gia hạn.
Vì vậy, nếu người lao động nước ngoài đáp ứng đủ 2 điều kiện ở trên thì có thể nộp hồ sơ để đề nghị hưởng chế độ BHXH 1 lần từ cơ quan BHXH tại Việt Nam. Theo đó, chế độ BHXH 1 lần đối với NLĐNN tại Việt Nam có hiệu lực từ ngày 1/1/2022, do đó, đến thời điểm hiện tại, NLĐNN đã có thể thực hiện các thủ tục tại Việt Nam.
- Mức hưởng BHXH một lần cho người lao động nước ngoài
Mức hưởng BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm thì được hưởng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.[3]
- Hồ sơ, thủ tục hưởng BHXH một lần cho người lao động nước ngoài
- Hồ sơ
Hồ sơ hưởng BHXH một lần đối với người nước ngoài nghỉ việc tại Việt Nam sẽ bao gồm: Đơn đề nghị hưởng BHXH một lần.
- Thủ tục
Theo đó, nếu người lao động nước ngoài không tiếp tục làm việc theo hợp đồng lao động hoặc không được gia hạn giấy phép lao động và có mong muốn nhận BHXH 1 lần thì phải nộp hồ sơ đề nghị hưởng BHXH 1 lần trong thời hạn 10 ngày tính đến thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động hoặc thời điểm giấy phép lao động hết hiệu lực (cần xem xét tùy thuộc vào điều kiện nào đến trước).
Cơ quan BHXH cấp quận, huyện sẽ xem xét hồ sơ trong thời hạn tối đa 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định.[4] Trong trường hợp hồ sơ được chấp thuận, cơ quan BXHH sẽ ban hành Quyết định về việc hưởng BHXH một lần; Bản quá trình đóng BHXH; Tiền trợ cấp BHXH 1 lần cho người lao động nước ngoài.
Trên thực tế, cơ quan BHXH có thể yêu cầu cung cấp các hồ sơ chứng minh NLĐNN đủ điều kiện hưởng chế độ BXHH 1 lần để xem xét hồ sơ. Do đó, thời hạn xử lý hồ sơ có thể kéo dài hơn trên thực tế.
- Một số lưu ý khác
Thứ nhất, về phương thức nộp hồ sơ hưởng chế độ BHXH một lần cho cơ quan BHXH.
Người lao động nước ngoài có thể chọn một trong các phương thức như sau:
- Qua giao dịch điện tử;
- Qua dịch vụ bưu chính công ích;
- Trực tiếp tại cơ quan BHXH.
Người lao động nước ngoài có yêu cầu hưởng chế độ BHXH một lần có thể xem xét, cân nhắc và lựa chọn hình thức nộp hồ sơ cho phù hợp. Lúc này, việc nhận kết quả của thủ tục, bao gồm hồ sơ giấy tờ liên quan sẽ được trả theo hình thức đã đăng ký (trực tiếp/qua dịch vụ bưu chính công ích/qua giao dịch điện tử), còn tiền trợ cấp sẽ được nhận trực tiếp tại Cơ quan BHXH/qua dịch vụ bưu chính công ích/qua tài khoản cá nhân.
Thứ hai, về việc ủy quyền cho người khác nhận tiền BHXH một lần.
Trên thực tế, hiện nay, rất ít người lao động nước ngoài biết đến thủ tục BHXH 1 lần cũng như thực hiện trên thực tế. Lý do, người lao động nước ngoài còn e ngại trong việc thực hiện trực tiếp thủ tục hành chính tại Việt Nam. Trong trường hợp này, người lao động có thể ủy cho công ty Việt Nam để hỗ trợ thực hiện thủ tục hưởng BHXH một lần. Tuy nhiên, việc ủy quyền này phải có Văn bản ủy quyền theo quy định của pháp luật BHXH.
Kết luận
Tóm lại, hiện nay, nhiều người lao động nước ngoài khi làm việc tại Việt Nam thuộc đối tượng và đã tham gia đóng BHXH tại Việt Nam nhưng chỉ làm việc tạm thời tại Việt Nam trong một khoảng thời gian ngắn sau đó trở về nước sở tại. Do đó, người lao động nước ngoài nên rà soát lại điều kiện hưởng BHXH 1 lần và tiến hành nộp hồ sơ đề nghị hưởng nhằm hưởng trọn vẹn quyền lợi mà pháp luật trao cho mình.
[1] Khoản 1 Điều 2 Nghị định 143/2018/NĐ-CP.
[2] Khoản 6 Điều 9 Nghị định 143/2018/NĐ-CP.
[3] Khoản 7 Điều 9 Nghị định 143/2018/NĐ-CP và điểm b Khoản 2 Điều 60 Luật bảo hiểm xã hội 2014.
[4] Khoản 3 Điều 15 Nghị định 143/2018/NĐ-CP.
